Abstract

Afgesien van die regsbeginsels wat geskille tussen bure beheer wat die generiese vorm van ’n oorlas aanneem, bestaan die Suid-Afrikaanse burereg ook uit ’n stel kasuïstiese beginsels wat bepaalde soorte bureregtelike geskille beheer, elk met sy eie toepassingsveld. Een van hierdie spesifieke soorte geskille is die inmenging met die natuurlike vloei van reënwater. Soos die beskrywende titel aandui, lê hierdie gebied van burereg ’n plig op die eienaar van laerliggende grond om die natuurlike vloei van reënwater vanaf hoërliggende grond te ontvang, ongeag of dit skade vir hom of vir haar aan sy of haar grond meebring. Die regsbeginsels wat hierdie spesifieke soort buurgeskil beheer, gee aanleiding tot ’n aantal komplekse en moeilike vrae. Een hiervan is of dit nie net op landelike grond wat nog in sy ongerepte natuurlike staat verkeer van toepassing is nie, maar ook ongekwalifiseerd van toepassing is op stedelike grond waarvan die topografie in die proses van kultivering ingrypend verander is. In Williams v Harris (1998 3 SA 970 (HHA)), het die hoogste hof van appèl obiter bevind dat die regsbeginsels wel ook op stedelike persele aanwending vind. In die daaropvolgende uitspraak in Pappalardo v Hau (2010 2 SA 451 (HHA)) het dieselfde hof egter, weereens obiter, bevind dat die regsbeginsels tog nie ongekwalifiseerd aanwending in gekultiveerde stedelike erwe vind nie. Ten spyte van die feit dat hierdie teenstrydige benaderings bygedra het tot die verwarring en onsekerheid wat hierdie gedeelte van die burereg kenmerk en dus uitroep vir ’n bevredigende oplossing, het die hoogste hof van appèl in Pietermaritzburg en Distriksraad vir die Bejaardessorg (PADCA) v Redlands Development Projects (Pty) Ltd (2018 4 SA 113 (HHA)) versuim om hierdie kwessie direk aan te spreek. Die hof het bloot die regsbeginsels wat die natuurlike vloei van water beheer, toegepas op grond wat duidelik stedelike grond is. Die doel van die outeur met hierdie nota is om hierdie uitspraak krities te ondersoek deur, ten minste gedeeltelik, ’n regs- en ekonomiese benadering op hierdie gebied van burereg toe te pas.