Abstract

In hierdie artikel toon die outeur dat vir doeleindes van belastingadministrasie onder die Wet op Belastingadministrasie 28 van 2011, ’n belastingbetaler, afhangende van die besondere omstandighede, aanspraak kan maak op die gemeenregtelike voordele wat verband hou met die vertrouensverhouding tussen ’n kliënt en sy/haar regsverteenwoordiger. Verder toon die toepassing van die reëls van uitleg dat, in die Wet op Belastingadministrasie, die wetgewer by implikasie die konsep “regsprofessionele privilegie” breër geformuleer het as in die gemenereg. Daarom, in hierdie konteks, is die konsep nie beperk tot lede van die regsgemeenskap wie se beroep gewoonlik betrokke is by die regspraktyk en gee van regsadvies nie. Ingevolge die Wet op Belastingadministrasie is hierdie voorreg van toepassing op alle vertroulike kommunikasie tussen ’n belastingpligtige en ’n adviseur of diensverskaffer wat in ’n professionele hoedanigheid optree wat wettiglik belastingadvies of ander regsdienste lewer wat deur die Wet op Belastingadministrasie in die vooruitsig gestel word, ongeag of sodanige derde party ’n prokureur, rekenmeester of ander professionele persoon is.

Artikel 42A(1) van die Wet op Belastingadministrasie 28 van 2011 bepaal dat enige “persoon” protes tydens ’n navraag ingevolge artikel 52 mag aanteken en tydens ’n soek- en beslagleggingsoperasie wat deur artikel 61 in die vooruitsig gestel word eweneens daarteen kan protesteer. Die voorreg, wat bestaan uit regsprofessionele privilegie en litigasievoorreg, is daarop gemik om die privaatheid van belastingpligtige inligting vervat in enige vertroulike kommunikasie te beskerm en te bewaar. Aangesien hierdie bepalings geen gewag maak oor die omvang en reikwydte van regslui se voorreg in hierdie verband nie, interpreteer die outeur in hierdie artikel die formulering in die wetsartikels ooreenkomstig die gevestigde uitlegreëls. Deur ’n tekstuele modusinterpretasie te gebruik, toon die outeur dat artikels 42A en 64 nie die reg op bevoorregting skep nie. Dit erken eerder ’n voorafbestaande substantiewe reg om openbaarmaking van inligting wat uit die gemenereg afgelei word, te weier. Hierdie gemeenregtelike norm is, soos vereis deur artikel 39(3) van die Grondwet van die Republiek van Suid- Afrika, 1996 in ooreenstemming met die handves van regte wat in hoofstuk 2 daarvan verskans is. Die aanvaarding van ’n doelmatige uitlegnorm toon dat ’n belastingpligtige geregtig is op die voordele wat voortspruit uit regslui se privilegie. Dit is die geval nie slegs in die eng omskrewe omstandighede genoem in artikel 42A(1) van die Wet op Belastingadministrasie nie, maar ook tydens enige ander inligtingsindeksionele proses wat deur hierdie wet gereguleer word (soos tydens ’n oudit, inspeksie, strafregtelike ondersoek en tydens ’n appèl in die belastingraad en belastinghof).

Deur kontekstuele en waardegebaseerde uitlegmetodes te gebruik, voer die outeur in hierdie artikel aan dat die wetgewer by die nodige implikasie die begrip van regslui se privilegie in artikel 42A met artikel 64 van die Belastingadministrasiewet ruimer as by die gemenereg gemaak het. Gevolglik word beweer dat, vir doeleindes van hierdie statuut, regslui se voorreg nie net geëis kan word om vertroulike kommunikasie tussen ’n belastingpligtige, as kliënt, en ’n gekwalifiseerde “regspraktisyn” (naamlik ’n prokureur of advokaat) behoorlik toegelaat en ingeskryf ingevolge die Wet op Regspraktyk 28 van 2014 nie, maar ook om ’n skild te verskaf met betrekking tot vertroulike kommunikasie tussen ’n belastingpligtige en enige rekenmeester, geoktrooieerde rekenmeester, ouditeur, belastingkonsultant en ander persoon wat in ’n professionele hoedanigheid optree as ’n geregistreerde belastingpraktisyn wat voldoen aan artikel 240(1)(i) en (ii) van die Wet op Belastingadministrasie wat advies verskaf oor enige aangeleentheid wat deur artikel 240(1)(a) daarvan gedek word.