Abstract

Die internasionale beleggingsregstelsel word toenemend gekritiseer as gevolg van ’n persepsie dat daar wanbalanse in die stelsel is wat in beleggers se guns werk, wat aanleiding gee tot omstrede debatte oor die regte en verpligtinge van partye. Een terugkerende kwessie draai om gevalle van parallelle prosesse, geïllustreer deur sake soos CME Czech Republic BV v The Czech Republic en Lauder v Czech Republic, waar beleggers en meerderheidsaandeelhouers afsonderlik identiese eise voor beleggingstribunale ingestel het. Die beginsel van res judicata, gewortel in die versekering van finaliteit en prosedurele doeltreffendheid, het na vore gekom as ’n potensiële oplossing om parallelle litigasie te voorkom. Nietemin bly die toepassing daarvan in beleggingsarbitrasie omstrede, veral ten opsigte van besluite oor jurisdiksie. In hierdie bydrae word die kompleksiteite rondom res judicata in beleggingsarbitrasie krities ondersoek, met die fokus op die toepassing daarvan op jurisdiksionele besluite. Die artikel ontleed debatte oor die vraag of sodanige besluite binne die tribunaal die effek van res judicata moet hê en ondersoek scenario’s waar tribunale ongunstige toekennings oor jurisdiksie uitreik. Deur analise van relevante sake en regsbeginsels word met hierdie artikel daarna gestreef om prosedurele doeltreffendheid met regverdigheid te versoen, sonder om die afdwingbaarheid van tribunale se beslissing te ondermyn of om ’n party van die reg te ontneem om beswaar aan te teken waar nuwe feite ’n tribunaal van jurisdiksie ontneem. Die beginsel van res judicata, alhoewel bekend in nasionale reg, neem unieke dimensies aan in beleggingsarbitrasie. Die toepassing van res judicata verskil tussen ICSID- en nie-ICSID-prosedures, met implikasies vir jurisdiksionele uitdagings en die finaliteit van besluite. Tribunale het geworstel met die vraag of besluite orr jurisdiksie as finaal en bindend beskou moet word, wat tot teenstrydige interpretasies en prosedurele onsekerhede gelei het. In hierdie artikel word die rigiede toepassing van res judicata op jurisdiksionele besluite gekritiseer en word geargumenteer ten gunste van ’n meer genuanseerde benadering wat prosedurele doeltreffendheid met partye se regte sal balanseer. Dit beklemtoon die praktiese uitdagings van die toepassing van res judicata op aanhoudende prosesse en stel alternatiewe meganismes voor om prosedurele regverdigheid te beskerm. Deur die praktiese implikasies van res judicata te ondersoek, dra hierdie artikel by tot verdere debat binne beleggingsarbitrasie en bied insigte in die versoening van teenstrydige belange in die nastrewing van billike geskilbeslegting.

Abstract

Die Duitse Moderniserende Deeltitelwet (Wohnungseigentumsmodernisierungsgesetz – WEModG) van 2020 bevat die volgende innoverende bestuursbepalings:
Woonsteleienaarsverenigings

1. Die woonsteleienaarsvereniging word erken as ’n regspersoon met die bevoegdheid om regte en verpligtinge te verwerf en om as eiser of verweerder voor die hof te verskyn.
2. Die woonsteleienaarsvereniging kom tot stand wanneer die onderverdeling van die grond en gebou in die registrasiekantoor geregistreer word.
3. Die bestuur van die gemeenskaplike eiendom is nie meer die gesamentlike verpligting van die professionele bestuurder en die deeleienaars nie, maar die uitsluitlike verpligting van die deeleienaarsvereniging.
4. Die deeleienaars is aanspreeklik vir die skuld van die woonsteleienaarsvereniging in verhouding tot hulle deelnemingskwota.
5. Die woonsteleienaarsvereniging kan slegs ontbind word indien die gebou totaal vernietig word of die eienaars eenparig besluit om die skema te ontbind of indien die gebou gedeeltelik vernietig word sonder ’n verpligting om te herbou. Verder word die reg van ’n verbandskuldeiser om tenuitvoerlegging van ’n skuldvonnis die woonstel in eksekusie te verkoop of die huiseienaarsvereniging insolvent te verklaar slegs toegelaat indien die woonsteleienaarsvereniging gelyktydig ontbind word.
6. Die woonsteleienaarsvereniging word verteenwoordig deur die professionele bestuurder in hofaangeleenthede en aangeleenthede buite die hof. Wanneer grond aangekoop of ’n leningsooreenkoms aangegaan word moet die transaksie egter gesteun word deur ’n meerderheidsbesluit van die woonsteleienaarsvereniging.

Die professionele bestuurder

1.  Die professionele bestuurder word aangestel deur die woonsteleienaarsvereniging en kan enige tyd afgedank word. Die bestuursooreenkoms kom egter tot ’n einde ten laaste ses maande na sy of haar afdanking.
2. Die professionele bestuurder moet ’n eksamen deur die Duitse kamer van nywerheid en handel slaag om as gesertifiseerde professionele bestuurder dienste te lewer.
3. Die professionele bestuurder word toegelaat om besluite te neem oor minder belangrike aangeleenthede soos geringe herstelwerk aan die gemeenskaplike eiendom en die betaling van skulde van die huiseienaarsvereniging en om reëlings te tref betreffende die afhandeling van dringende kwessies om verliese te voorkom. Die algemene vergadering mag egter besluit om beperkings te stel op die afhandeling van bogenoemde kwessies byvoorbeeld om beperkings te plaas op betalings aan diensverskaffers.
4. Die professionele bestuurders ontvang gewoonlik betaling ooreenkomstig die getal eenhede en die deelnemingskwota van die eenhede in die skema.

Die administratiewe adviesraad

1. Die Duitse administratiewe adviesraad bestaande uit lede van die woonsteleienaarsvereniging word deur meerderheidsbesluit verkies om toesig oor die finaniele en ander bedrywighede van die professionele bestuurder te hou en hom of haar te ondersteun. Dit stem tot ’n groot mate ooreen met die toesig wat die lede van die regspersoon oor die professionele Suid-Afrikaanse bestuursagent moet uitoefen.
2. Indien die professionele bestuurder ontbreek, mag die voorsitter van die adviesraad ’n algemene vergadering byeenroep of ander addisionele funksies vervul volgens meerderheidsbesluit van die woonsteleienaarsvereniging.
3. Die adviesraad ontvang geen vergoeding vir hulle dienste nie maar word vergoed vir hulle uitgawes in die uitvoering van hulle funksies aangegaan. Hulle word slegs aanspreeklik gehou vir skade wat deur hulle opset of growwe nalatigheid veroorsaak word.

Die algemene vergadering

1. Die algemene vergadering word bevestig as die plek waar beleidsbestuursbesluite geneem word.
2. Die kennisgewingstydperk vir die agenda van die algemene vergadering word verleng van twee na drie weke.
3. Die kworum vereiste vir algemene vergaderings word afgeskaf omrede die vereiste selde nagekom word in groter skemas en omdat uitgestelde vergaderings gewoonlik nie ’n voorgeskrewe kworum het nie en voortgegaan word met slegs twee of drie lede. Daar word gewys op die koste verbonde aan die huur van ’n saal vir die uitgestelde vergadering en die man-ure wat verlore gaan deur die bywoning van die vergadering.
4. Alle besluite op die algemene vergadering is meerderheidsbesluite. Gevolglik word alle verwysings na eenparige besluite, spesiale besluite en ander bykomende meerderheidsbesluite afgeskaf.
5. Besluite deur die rondomtalie-manier geneem, hoef nie meer deur lede onderteken te word nie. Dit kan per e-pos of selfone gekommunikeer en aangeneem of verwerp word.
6. Hoofsaaklik omdat virtuele vergaderings gedurende die COVID-19 tydperk persoon-tot-persoon vergaderings vervang het, bekragtig die Moderniseringwet virtuele vergaderings mits daar terselfdertyd voorsiening gemaak word vir persoonlike bywoning van persone sonder selfone of toegang tot die internet in ’n saal onder beheer van die professionele bestuurder.
7. Ten slotte bevat die bespreking waardevolle inligting deur Duitse regspraktisyns betreffende riglyne en voorwaardes oor tegnologie keuses; kommunikasiemetodes; toegang tot en vertroulikheid in deelname aan virtuele vergaderings; die gebruik van toepaslike harde- en sagteware en die indiensneming van opgeleide personeel om daarmee te werk; die voordele van en uitdagings wat aanlynvergaderings in die gesig staar; databeskermingskwessies en tegniese probleme in aanlyndeelname.

Die bogenoemde nuwighede word breedvoerig ontleed en vergelyk met ooreenstemmende bepalings in die Suid-Afrikaanse wetgewing en regulasies.

Abstract

Die belangrikheid van internasionale handel vir die ekonomiese ontwikkeling van Suid-Afrika kan nie oorbeklemtoon word nie. Dit is daarom noodsaaklik dat daar ’n robuuste regsraamwerk vir die erkenning en afdwinging van buitelandse vonnisse is wat die beste van internasionale praktyke weerspieël. Die onlangse uitbreiding van die BRICS ekonomiese blok, bestaande uit Brasilië, Rusland, Indië, China en Suid-Afrika, en die vooruitsig van selfs verdere uitbreiding, sal hopelik lei tot ’n toename in handelstransaksies binne die blok. Dit moet onvermydelik lei tot ’n toename in litigasie. Dit sal die erkenning en afdwinging van buitelandse vonnisse ’n uitermate belangrike onderwerp maak. Die onlangse innoverende wetgewende ontwikkelings deur die Haagse Konferensie en die Statebondsekretariaat oor die erkenning en afdwinging van buitelandse vonnisse behoort ook as ’n katalisator te dien vir die hervorming van die Suid-Afrikaanse regsraamwerk in hierdie verband om dit in ooreenstemming te bring met huidige internasionale praktyke, sowel as om regsekerheid te bevorder. Die onderhawige artikel bespreek die regsraamwerk vir die erkenning en afdwinging van buitelandse vonnisse in Suid-Afrika vanuit die perspektief van die gemenereg en die statutêre instrumente. Die bespreking toon dat daar ’n behoefte is aan hervorming van die Wet op die Beskerming van Ondernemings: die volledige herroeping daarvan sal voordelig wees vir potensiële vonnisskuldeisers en dit sal ook internasionale geregtelike samewerking bevorder. Verder beveel die outeur aan dat, as gevolg van die ontoereikendheid van die gemeenregtelike raamwerk, die omvang van die statutêre regime insake erkenning en afdwinging van buitelandse vonnisse uitgebrei moet word om meer lande as slegs Namibië in te sluit, en dan veral al die belangrike handelsvennote van Suid-Afrika. Of blote teenwoordigheid steeds as ’n grond vir internasionale jurisdiksie beskou moet word, bly ’n omstrede aangeleentheid. Die outeur doen ’n beroep dat die tersake howe die regsposisie duidelik moet neerlê, sodat regsekerheid kan volg. Hy voer aan dat, ten spyte van die kritiek wat gelewer word teen blote teenwoordigheid as ’n buitensporige grond vir internasionale jurisdiksie, maar as gevolg van die behoefte om die gemenereg te ontwikkel en die strewe om aan die veranderende behoeftes van die samelewing te voldoen, blote teenwoordigheid nogtans as ’n geldige grond in die verband beskou moet word. Hierdie aanbeveling word versterk deur die begrip van sogenaamde comitas tussen die nasies en die ontwikkeling wat deur tegnologie en die vierde industriële revolusie meegebring word. Binne die gemeenregtelike raamwerk is die gronde vir die internasionale jurisdiksie van ’n buitelandse hof taamlik eng: woonagtigheid, domisilie, toestemming tot jurisdiksie en fisieke teenwoordigheid. Die skrywer beveel ’n uitbreiding van die gronde vir internasionale jurisdiksie aan. Daar word ook aanbeveel dat domisilie geskrap moet word as ’n grond vir internasionale bevoegdheid. Ten slotte beveel die outeur aan dat Suid-Afrika, as ’n lidstaat van die Haagse Konferensie, die Haagse Vonniskonvensie van 2019 moet bekragtig of, in die alternatief, sy huidige wetlike raamwerk moet wysig om die nuwe ontwikkelinge in die konvensie en die Statebondsmodelwet te inkorporeer.

Abstract

In 2018 is die Afrika Vastelandse Vryehandelsooreenkoms (African Continental Free Trade Agreement) gesluit met die bedoeling om ’n gemeenskaplike mark vir goedere en dienste op die kontinent te vestig ten einde ekonomiese integrasie en beleggingsgeleenthede te bevorder met die vermindering van armoede as einddoel. Die uiteenlopende regstelsels in Afrika vergestalt die grootste nie-tarief struikelblok vir internasionale handel op die kontinent. Die harmonisering van die regsbeginsels, veral insake alle aspekte rakende internasionale koopkontrakte is dus van kardinale belang vir die bevordering van handel tussen Afrikalande maar ook tussen Afrikalande en hul handelsvennote wêreldwyd. Daar bestaan afdoende bewyse dat internasionale kommersiële arbitrasie die verkose dispuutbeslegtingsmeganisme in internasionale handelsdispute daarstel. Die harmonisering van die substantiewe regsreëls wat internasionale koopkontrakte en verbandhoudende transaksies reguleer; die harmonisering van die aanwysingsreëls oftewel die reëls van die internasionale privaatreg wat die toepaslike substantiewe regsreëls aandui asook die harmonisering van die prosedurele reëls wat internasionale arbitrasie beheers, verteenwoordig dus die drie pilare vir die effektiewe regulering van internasionale handel in Afrika. In hierdie bydrae word dié drie elemente ontleed en voorstelle aan die hand gedoen om kontinentale harmonisering van aldrie te bewerkstellig. Eerstens word aanbeveel dat alle state in Afrika lidlande van die Weense Koopverdrag van 1980 (CISG) word. Tans het die Weense Koopverdrag sewe-en-negentig lidlande wêreldwyd, verteenwoordigend van alle regstradisies. Ten spyte van die feit dat hierdie verdrag meer as veertig jaar oud is, groei die aantal lidlande steeds – meer as twintig lande het sedert 2010 tot die Weense Koopverdrag toegetree. Hierdie standhoudende groei in die getal lidlande dui daarop dat die CISG steeds as ’n gesaghebbende en geldige stel substantiewe internasionale koopreëls beskou word. Tweedens, wat die harmonisering van die aanwysingsreëls betref, word aan die hand gedoen dat die African Principles on the Law Applicable to International Commercial Contracts die beste grondslag daarstel vir harmonisering van tans uiteenlopende benaderings in Afrika tot die vasstel van die toepaslike reg. Derdens word daar na die Wet op Internasionale Arbitrasie 15 van 2017 en die skedules tot daardie wet gekyk vir die harmonisering van die prosedurele regulering van internasionale kommersiële arbitrasie.