Pathways to review available to an organ of state acting in the public interest: the unintended loophole of the Gijima “exceptions”

Pathways to review available to an organ of state acting in the public interest: the unintended loophole of the Gijima “exceptions”

Authors: C Green and MP Fourie-Viljoen

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Associate at Cheadle Thompson and Haysom Inc Attorneys; Associate at Cheadle Thompson and Haysom Inc Attorneys
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2024, p. 491-509
https://doi.org/10.47348/TSAR/2024/i3a5

Abstract

Dit is ’n algemeen aanvaarde reël in die Suid-Afrikaanse administratiefreg dat ’n applikant wat die geregtelike hersiening van ’n administratiewe handeling verlang, nie ’n keuse het tussen hersiening kragtens die Promotion of Administrative Justice Act (3 van 2000), en hersiening kragtens die gemeenregtelike legaliteitsbeginsel nie. Die korrekte regsmiddel tot geregtelike hersiening word bepaal deur die aard van die handeling – as die handeling administratief van aard is, reël die wet die hersiening, as die handeling uitvoerend van aard is, geld die legaliteitsbeginsel.
Die konstitusionele hof se uitspraak in State Information Technology Agency SOC Limited v Gijima Holdings (Pty) Limited (2018 2 SA 23 (KH)), het hierdie aanvaarde ortodoksie as regsinnigheid omvergewerp deur te bepaal dat staatsorgane wat aansoek doen om hulle eie administratiewe handeling te laat hersien, hulle nie op die wet kan beroep nie. Die uitspraak het fel akademiese kritiek uitgelok en is uitgemaak as verwarrend én teoreties ongegrond. Die uitspraak het nietemin twee sogenaamde “uitsonderings” op die “reël” in die vooruitsig gestel: die dicta is uitdruklik nie bedoel om staatsorgane wat ander staatsorgane se handelinge wil hersien, of staatsorgane wat optree in die publieke belang, te bind nie.
In hierdie artikel bespreek die outeurs die onvoorsiene gevolge van hierdie twee “uitsonderings” met verwysing na ander onlangse regspraak. Die fokus is op die tweede uitsondering en wys dat hierdie uitsondering ’n kenmerkende skuiwergat in die Gijima-beginsel, soos dit bekend staan, laat. Die artikel onderskei eers tussen geregtelike hersiening kragtens die wet en die legaliteitsbeginsel. Daarna word die Gijima-uitspraak geanaliseer, en die daaropvolgende akademiese kritiek bespreek. Verder word drie onlangse uitsprake deur hoë howe wat die Gijima-beginsel toepas, bespreek, om veral die uitwerking van die twee Gijima-uitsonderings te bestudeer.
Daar word betoog dat die Gijima-uitsondering met betrekking tot staatsorgane wat in die publieke belang optree, asook daaropvolgende toepassings daarvan, daartoe lei dat staatsorgane nou hulleself kan beroep op óf die wet óf die legaliteitsbeginsel. Hierdie gevolg is direk teenstrydig met die beginsel dat ’n applikant nie sodanige keuse het nie. Die artikel bespreek ook hoe die besondere bewoording in die Gijima-saak dit oënskynlik onmoontlik maak vir ander howe as die konstitusionele hof om ’n ander interpretasie van die Gijima-saak te ontwikkel.

Liability arising from traffic accidents involving self-driving cars in private international law

Liability arising from traffic accidents involving self-driving cars in private international law

Authors: J Neels and E Fredericks

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Professor of Private International Law and director of the Research Centre for Private International Law in Emerging Countries, University of Johannesburg; Associate Professor of Private International Law and deputy director of the Research Centre for Private International Law in Emerging Countries, University of Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2024, p. 510-526
https://doi.org/10.47348/TSAR/2024/i3a6

Abstract

Die onderhawige bydrae handel oor die internasionaal-privaatregtelike aspekte van deliktuele en skuldlose aanspreeklikheid wat uit verkeersongelukke kan volg waarby selfbesturende motors betrokke is. Die aangeleentheid word bespreek teen die agtergrond van die vergelykende aanwysingsreg insake onregmatige dade. Verskeie aspekte van die tersake verwysingsreëls kom ter sprake: die historiese vertrekpunt van die lex loci delicti; die vraag of daardie begrip verwys na die reg van die land van die deliktuele handeling (die lex loci delicti commissi) of na die reg van die land van die deliktuele skade of nadeel (die lex loci damni); die vraag of die lex loci damni slegs verwys na die reg van die land van die direkte of ook van die indirekte nadeel; die leer van die mees noue verbintenis met die partye en die beweerde onregmatige daad; ’n via media tussen die twee heersende benaderings (reg van nouste verbintenis of die lex loci delicti as vertrekpunt); verskeie ontsnappingsmeganismes; die begunstigingsbeginsel en die verval van die Engelsregtelike dubbele aanspreeklikheidsbeginsel.
Die Suid-Afrikaanse regspraak en dogmatiek word in verband gebring met die benaderings op die globale vlak. In hierdie verband word daar gefokus op twee toonaangewende uitsprake, naamlik Burchell v Anglin van 2010 en East Asian Consortium BV v MTN Group Ltd van 2022. Enkele verwysings word ook gemaak na die uitspraak in Various Parties obo Minors v Anglo American SA Ltd uit 2023, waar die hof die reg van toepassing op die beweerde delik moes vasstel in die konteks van die bepaling van die reg van toepassing op bevrydende verjaring. Die Burchell-saak volg ’n benadering soortgelyk aan dié van die Amerikaanse beslissing in Babcock v Jackson maar die East Asian Consortium-uitspraak ondersteun ’n voorstel van Forsyth. Volgens die Burchell-saak moet alle tersake koppelfaktore in ag geneem word by die bepaling van die reg van nouste verwantskap. Die locus delicti kan ’n belangrike rol in die verband speel. In die East Asian Consortium-uitspraak speel die lex loci delicti commissi die rol van vertrekpunt maar met behoud van ’n sekere buigsaamheid.
Geen uitsprake is reeds gerapporteer oor die toepaslike reg op deliktuele aanspreeklikheid waar selfbesturende motors betrokke was nie. Die skrywers doen tentatief aan die hand dat deliktuele aanspreeklikheid wat uit verkeersongelukke kan volg in die geval waar selfbesturende motors betrokke is, deur die volgende regstelsels beheers moet word en wel ter keuse van die eiser: die reg van die deliktuele daad, die reg van die deliktuele nadeel en die lex fori. Daarnaas kan die eiser aantoon dat ’n ander regstelsel wesenlik nouer aan die aangeleentheid verwant is, wanneer daardie regstelsel toegepas moet word. Daar word in dié verband verwys na die volgende faktore wat ’n eiser-vriendelike benadering aandui: die behoefte om slagoffers van die nuwe tegnologie te beskerm; die moeilikhede met die bewys van nalatigheid in die spesifieke verband; die grondwetlike beskerming van menswaardigheid, lewe, liggaamlike en psigiese integriteit, privaatheid en eiendom; die grondwetlike waarde van sosiale geregtigheid en, in die algemeen, ’n sosiale benadering tot die reg. Die voorgestelde oplossing mag ook in die algemeen vir die internasionale deliktereg van belang wees. Daar word verder kortliks ingegaan op produkteaanspreeklikheid in verband met selfbesturende motors in die internasionale privaatreg.
Die bydrae behandel die aangeleentheid vanuit ’n historiese en regsvergelykende hoek. Daar word onder meer verwys na aspekte van (of skrywers verbonde aan) die reg van Australië, Botswana, Duitsland, Ghana, Indië, Kanada, Nieu-Seeland, Nigerië, Suid-Afrika, die Verenigde Koninkryk en die Verenigde State van Amerika, asook na tersake internasionale en supranasionale instrumente, naamlik twee Haagse konvensies en ’n Europese regulasie.

Aantekening: Beskerming van idees vervat in letterkundige werke: die wending wat artikel 2A(1)(a) van die Outeursregwysigingswetsontwerp van 2017 meebring

Aantekening: Beskerming van idees vervat in letterkundige werke: die wending wat artikel 2A(1)(a) van die Outeursregwysigingswetsontwerp van 2017 meebring

Author: S Geyer

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Universiteit van Suid-Afrika
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2024, p. 527-540
https://doi.org/10.47348/TSAR/2024/i3a7

Abstract

The Copyright Act 98 of 1978 does not explicitly say whether ideas can be protected by copyright or not. Over the years and in line with the internationally accepted idea-expression dichotomy, South African courts have frequently recognised copyright in both “literary” and “functional” ideas contained in literary works. Examples of ideas protected in literary works of a more “literary” nature include a case where the selection and combination of characters and events in a book about the Zimbabwean War of Independence were protected. Numbering systems are an example of functional ideas contained in literary works that were found to be protected by copyright in South Africa. However, the proposed new section 2A(1)(a) of the Copyright Amendment Bill (CAB) explicitly states that copyright can exist only in expressions and not in ideas, procedures, methods of operation or mathematical concepts. As for conventional literary works, section 2A(1)(a) can be said to leave the copyright protection that eg well developed storylines enjoy untouched. On the other hand, with regard to functional ideas in literary works where the literary work itself is not excluded from copyright protection, the new section brings a change. This development is discussed with reference to the facts and findings of the recent judgment of Sibanyoni v Executive Mayor of Nkangala District Municipality ((3542/2020) 2022 ZAMPMHC 24 (11 November 2022)), where one of the questions was whether the risk fund and mobile clinic ideas contained in a trust deed could enjoy copyright protection. Although the court’s reasons for non-idea protection are not entirely accurate, its finding that the ideas are not protected is in line with South African copyright law as it stands (the ideas are not or were not proven to be special), and in line with the CAB (functional ideas cannot enjoy protection). The point is that, while s 2A(1)(a) will not keep special literary ideas from being protected, functional ideas such as numbering systems shall be excluded from copyright protection altogether.

Regspraak: Medeskuldenaar en borg, estoppel of ongegronde verryking as laaste reddingsboei?

Regspraak: Medeskuldenaar en borg, estoppel of ongegronde verryking as laaste reddingsboei?

Author: JC Sonnekus

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Universiteit van Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2024, p. 541-563
https://doi.org/10.47348/TSAR/2024/i3a8

Abstract

Nedbank, as a recognized commercial bank, seems to have taken great care to ensure the amount of more than R14 million that it made available as credit provider on 7 May 2013 according to a credit agreement signed on request to a trust known as the Patrick Malabela Family Trust (IT752/01). As primary security, a covering bond for a total future loan amount of up to R16 005 700 was registered against immovable property of the trust located at Hyde Park in Sandton, Johannesburg. It was registered as “a continuing covering security for all and any amounts advanced, or to be advanced, by the plaintiff from time to time for whatsoever cause arising to or on behalf of the Trust or otherwise owing by the Trust to the plaintiff in terms of the loan agreement and the bond”.
On or about “23 April 2013 and 21 June 2014 and at Hyde Park and Edenvale, respectively, the third, fourth, fifth, sixth and seventh defendants each signed a separate deed binding themselves jointly and severally in solidum with the Trust unto and in favour of the plaintiff as surety and co-principal debtors for the due performance of the Trust in terms of the loan agreement unto the plaintiff” (par 2 of the court a quo’s judgment – emphasis added).
The appellants argued in the supreme court of appeal, as was also done in the court of first instance, that the underlying credit agreement was void because, in contravention of a clause in the trust deed governing the authority of the trustees to act on behalf of the trust and requiring at least three trustees. At the time of the conclusion of that agreement in 2013, only two trustees held that office on behalf of the trust. Since Land and Agricultural Bank of South Africa v Parker it is accepted that a provision requiring that a specified minimum number of trustees must hold office is a “capacity-defining condition”. When fewer trustees than the number specified are in office, the trust suffers from an incapacity that precludes action on its behalf. Consequently the trust was not legally bound by the credit agreement and in accordance with the principle of accessoriness, the covering bond as well as any suretyship agreement is void.
In the court a quo Nedbank successfully relied on estoppel as defence and pleaded that the trustees were estopped to rely on the incapacity of the signatories. Those two trustees, one of whom happens to be the founder of the trust, provided the bank with a resolution purporting to have been adopted in a meeting of trustees held on 19 March 2013 to the effect that the first and second defendants are authorised to complete and sign all documents incidental to the conclusion of the loan agreement on behalf of the trust. The first and second defendants had reprehensibly presented the resolution submitted to the bank as indicating that they were the representatives of the trust authorised to act and bind the trust. The bank submitted that it could not have been expected to have known that the trust deed was not complied with. It was within the first and second defendants’ knowledge that only two and not three trustees were in office at the time of the conclusion of the agreement. Apparently all the primary requirements for estoppel were met.
The supreme court of appeal, however, upheld the appellants’ appeal against the successful reliance on estoppel as defence, without spelling out why. Clearly it was not because Nedbank’s plea lacked any of the primary requirements for a successful reliance on estoppel. It is submitted that the ratio lies in the last qualification, not mentioned in the decision, that estoppel can never be relied on successfully if it will result in a negation of a fundamental principle of the law, one of which is that a lack of competency to act can never be rectified with estoppel. The representation must be maintainable, and this was not the case.
It is submitted that it was correctly decided by the supreme court of appeal to uphold the alternative claim of Nedbank founded on the unjustified enrichment of the appellant. The appellants, however, were ordered to forthwith condict according to the condictio indebiti to Nedbank the outstanding capital amount of R5 436 347,57, ie, without acknowledging Nedbank’s claim that it had been unjustifiably impoverished by having forgone R6 880 284,80 in interest due on the credit used over a period of more than a decade. It is submitted that this is unconvincing. No credit is available in the marketplace to be enjoyed interest-free for a decade without resulting in the unjustified enrichment of the credit receiver. This principle had been acknowledged more than 17 years ago already in English law in Sempra Metals Ltd (formerly Metallgesellschaft Ltd) v Inland Revenue Commissioners (2007 4 All ER 657 (HL) by the house of lords and applied since by the supreme court. It is high time that the South African supreme court of appeal takes note and either readjusts its application of the principles or at least motivates why it does not do so. Ignorance is no excuse, because if the recognised textbooks were consulted this would have been glaringly obvious.
Of even more concern is the fact that apparently the legal advisors for Nedbank (as did the justices of appeal) outright missed the opportunity to recognise that a claim for the full amount due under the credit agreement lies against all the co-debtors who had signed the agreement in April 2013 binding themselves as co-principal debtors for all debts due to Nedbank. Although that agreement signed in April 2013 purportedly mentions their liabilities as “co-principal debtors and as sureties”, the latter designation could not have had any meaning because the principal agreement with the trust was not even in existence at that date and no suretyship can come into existence while ignoring the requirement of accessoriness. They bound themselves as co-debtors and were liable irrespective of whether the trust was bound or not. Those signatories bound themselves personally as co-debtors and nothing was amiss with their legal capacity to bind themselves in this primary capacity. The judgment by Wallis JA and Rogers AJA in Van Zyl v Auto Commodities (Pty) Ltd (2021 5 SA 171 (SCA)) should have been noted and applied: “Where the surety signs as co-principal debtor, as Mr Van Zyl did, the addition of those words shows that the surety is assuming the same obligations as the principal debtor. In other words, the obligation of the surety is the same as that of the principal debtor” (par 11). The principle of stare decisis cannot be disregarded selectively merely by feigning convenient ignorance to avoid a motivated refutation of the argument.
It is submitted that credit providers lending their depositors’ money should be held accountable for carelessly squandering money due to them as credit providers because of slack bad-debt procedures and relying on legal advice not displaying mastery of the applicable principles.

Regspraak: Struikel en val op ongelyke loopvlakke – ’n tydige waarskuwing om katvoet te loop op plaveistene

Regspraak: Struikel en val op ongelyke loopvlakke – ’n tydige waarskuwing om katvoet te loop op plaveistene

Author: J Scott

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Universiteit van Suid-Afrika
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2024, p. 563-580
https://doi.org/10.47348/TSAR/2024/i3a9

Abstract

Our case law is rife with judgments dealing with delictual claims instituted by those who had suffered harm due to a fall on a slippery or an uneven surface. Most of these cases dealt with the question whether the owner or occupier of the area in which the plaintiff sustained injury had failed to take precautions to protect those, who walked over the floors, or along the walkways or roads over which such owner or occupier had control, against potential harm due to a potential danger lurking in the walking surface, such as spilt liquid on a supermarket floor or a hole in a sidewalk. Proving the elements of wrongfulness and negligence have usually been the focal point of a plaintiff’s claim in these cases. Regarding the wrongfulness element, the problematic area of liability for an omission unwaveringly raises its head.
Of primary significance in this regard is one of the factors usually considered in establishing whether an omission which does not usually attract liability is in fact actionable, viz control over a dangerous object.
In the case under discussion the plaintiff was injured when she tripped and fell on an uneven paved walkway on her way from a parking area at a shopping centre to a shop (Food Lover’s Market (FLM)). She claimed damages from FLM as well as from a trust, the lessee of the shopping mall premises. The court dealt in some detail with the question of the wrongfulness of an omission, concluding that FLM owed the plaintiff no legal duty to keep premises on the outside of its shop in a safe condition. Further regarding the possible liability due to a breach of a legal duty by FLM and the trust, it was found that although the evidence had shown that portions of the paving of walkways in and around the shopping centre were uneven, this did not constitute an unusual dangerous situation to pedestrians and, furthermore, that it cannot be expected that those in control of such walkways should keep them in a permanent pristine condition. The court therefore found no wrongful omissions on the part of the defendants. It also found no negligence on their part. In the course of its treatment of the element of wrongfulness and even (unnecessarily) negligence, the court unfortunately failed in several respects to render a jurisprudentially sound clarification of the nature and application of the relevant principles.
In the final analysis the plaintiff failed because she could not adduce sufficient evidence to convince the court to find that the defendants had breached any legal duty owed to her. Had the claim against FLM been allowed, it would have amounted to a significant extension of the duties of property owners and occupiers, leading to unnecessary uncertainty and the possibility of indeterminate liability.

Regspraak: Reflecting on a judgment – an outlier, or just a standard eviction case?

Regspraak: Reflecting on a judgment – an outlier, or just a standard eviction case?

Author: ZT Boggenpoel

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Stellenbosch University
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2024, p. 580-590
https://doi.org/10.47348/TSAR/2024/i3a10

Abstract

Die uitspraak in Trustees for the Time Being of the PG W Family Trust v N W (87/2023) 2024 ZAWCHC 57 (31 Jan 2024) vorm die fokus van hierdie vonnisbespreking. Hier is ’n beroep op die hof gedoen om te besluit of dit regverdig en billik is om ’n bejaarde vrou en haar seun, wat albei verskeie gesondheids- en sielkundige uitdagings gehad het, uit te sit vanuit eiendom waarvan die eerste tot derde applikante mede-eienaars is. Die hof het bevind dat dit wel regverdig en billik sou wees om die respondente uit te sit, maar het die bevel onderhewig aan verskeie voorwaardes gemaak.
Hierdie saak toon dat nieteenstaande die feit dat die nuwe uitsettingsbedeling merkwaardig meer sensitief is vir marginaliteit, swakheid en kwesbaarheid, uitsetting van onregmatige okkupeerders beslis moontlik is, ongeag of die onregmatige okkupeerders in ’n paar kategorieë van kwesbaarheid val in terme van faktore wat in die Wet op die Voorkoming van Onwettige Uitsetting en Onregmatige Besetting van Grond 19 van 1998 gelys word.
Hierdie bydrae daag ons uit om na te dink of ’n saak soos die PG W-saak die pendulum weggeskuif het van (of na) eksklusiewe fokus op die gemeenregtelike reg om uit te sluit (gebaseer op die grondeienaar se sterker reg tot besit), wat die fokus van uitsettingsregspraak in die voor-grondwetlike era was. In die konteks van geskikte alternatiewe behuising toon die PG W-saak aan dat ’n hof dit vir die plaaslike owerheid los om te bepaal watter behuising geskik is. Die hof sal egter in sy bevel probeer om die verwoestende gevolge van uitsetting en hervestiging te versag deur soms selfs positiewe verpligtinge op grondeienaars te plaas om die hervestiging draagliker te maak.
Oor die algemeen het die vonnisbespreking gepoog om gedagtes te gee oor die druk-trek-elemente van die balansering van die diskresie om ’n uitsetting toe te staan al dan nie. En hoewel ’n mens nie kan voorspel hoe ’n ander uitsettingsaak in die toekoms beslis sal word nie, gegewe die uniekheid van die feite en omstandighede in ’n bepaalde geval, kan ’n mens beslis begin om sleutelaanwysers aan te toon van ’n tendens in uitsettingsgevalle. Daar word gehoop dat hierdie vonnisbespreking sal bydra tot die bespreking van hoe so ’n tendens moontlik lyk – en wat die slaggate daarvan kan wees.

Regspraak: Court acting mero motu in making findings against a party on issues not raised with the parties and without having heard them thereon

Regspraak: Court acting mero motu in making findings against a party on issues not raised with the parties and without having heard them thereon

Author: W Le R De Vos

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Visiting Professor, University of Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2024, p. 590-600
https://doi.org/10.47348/TSAR/2024/i3a11

Abstract

In hierdie saak het drie applikante aansoek gedoen om die uitsetting van twee respondente van ’n perseel wat aan die eerste applikant behoort het. Daar was ook ’n derde respondent maar die het geen rol in die verrigtinge gespeel nie. Aangesien alternatiewe akkommodasie oorweeg sou moes word, is die stad Kaapstad as ’n vierde respondent gevoeg. Die eerste applikant was “The Trustees for the Time being of the PG Williams Family Trust”. Die trust is gestig deur Peter G Williams (Peter), ’n prokureur, en hy en sy vrou, Annastasia, was die enigste trustees. Peter het te sterwe gekom, wat beteken het dat Annastasia die enigste oorblywende trustee was. Dit het ook meegebring dat sy effektiewelik die eerste applikant was. Peter het drie eiendomme gehad ten tye van sy dood. Annastasia en haar kinders het een eiendom bewoon, ’n ander een is verhuur, terwyl die derde woning deur Annastasia aan die tweede en derde applikante verkoop is. Ingevolge die koopkontrak was laasgenoemde geregtig op ongestoorde besit (vacua possessio). Die probleem was egter dat die eerste en tweede respondente reeds vir jare die perseel bewoon het. Dit het blykbaar met Peter se stilswyende goedkeuring geskied, maar niks is op skrif geplaas nie. Die eerste respondent was Neil, 60 jaar oud en werkloos. Hy was Peter se broer. Die tweede respondent was Gladys, 87 jaar oud, swak en sorgbehoewend. Sy was beide Neil en Peter se moeder.
Namens die applikante is betoog dat, self al het die twee respondente ’n reg van okkupasie bekom, kon dit met kennisgewing aan hulle beëindig word. Sodanige skriftelike kennisgewing is inderdaad driemaal aan die respondente gegee. Volgens die applikante was die respondente se okkupasie daarna onregmatig. Die respondente het aangevoer dat hulle ’n lewenslange reg van okkupasie van Peter ontvang het, wat deur Annastasia ontken is. Hulle het egter toegegee dat sodanige reg deur kennisgewing beëindig kon word. Die respondente het dus eintlik nie ’n geldige verweer gehad nie. Gevolglik het waarnemende regter Holderness bevind dat hulle onregmatiglik in besit van die perseel was.
In die lig van artikel 26(3) van die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996 en artikel 4(7) van Wet 19 van 1998 moes die hof vervolgens oorweeg, na inagneming van alle relevante omstandighede, of dit regverdig en billik (“just and equitable”) sou wees om die respondente uit te sit. In die verband moes die regter ook oorweeg of die stad Kaapstad alternatiewe akkommodasie aan die respondente sou kon verskaf. ’n Verontrustende faktor wat die hof ook in ag geneem het, was die feit dat die eerste applikant (Annastasia) aangebied het om die tweede respondent (Gladys) in haar (Annastasia se) huis te laat woon met die hulp van ’n versorger, welke aanbod summier deur Gladys van die hand gewys is. Na oorweging van alle relevante omstandighede het die regter tot die slotsom gekom dat dit wel regverdig en billik sou wees om ’n uitsettingsbevel toe te staan. Maar ten einde die ongunstige gevolge van sodanige bevel te temper het sy sekere onderhoudsverpligtinge op die eerste applikant geplaas, wat onder andere ingehou het dat laasgenoemde ’n gekwalifiseerde en ervare versorger in diens moes neem wat die tweede respondent vir agt ure elke dag moes bystaan.
Die vraag of die hof ’n onderhoudsverpligting op ’n party kon plaas, wat nie ’n bloedverwant van die tweede respondent was nie, is nie ten aanvang as een van geskilpunte deur die regter geïdentifiseer nie. Dit is ook nie teenoor die partye se regsverteenwoordigers geopper sodat hulle betoë daaroor kon aanbied nie. Die regter het dus heeltemal mero motu opgetree toe sy tot die bevinding gekom het en die onderhoudsbevele uitgereik het.
Die vonnisbespreking gee kritiese oorweging aan die genoemde bevinding en bevele van die hof, met inagneming van die fundamentele prosesregtelike waarborge van siviele litigante. Veral van belang in die verband is die reg om aangehoor te word (audi alteram partem) en die gelykheidsbeginsel. Deur nie die oplegging van onderhoudsbevele as ’n geskilpunt te identifiseer en geleentheid aan die regsverteenwoordigers te bied om betoë daaroor aan te bied nie, het die regter versuim om die partye se reg om hulle onderskeie sake by die verhoor aan te bied en hulle opponente se sake te betwis, te eerbiedig. Sy het haarself ook van die geleentheid ontneem om die partye se argumente in ag te neem by oorweging van haar bevinding en gepaste bevele.

Regspraak: Delictual liability and the stowaway plaintiff

Regspraak: Delictual liability and the stowaway plaintiff

Authors: L Boonzaier and C Le Roith

ISSN: 1996-2207
Affiliations: University of Cape Town; Stellenbosch University
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2024, p. 600-611
https://doi.org/10.47348/TSAR/2024/i3a12

Abstract

Hierdie bespreking handel oor die vraag hoe dit die toekenning van deliktuele aanspreeklikheid beïnvloed as die eiser self onregmatig opgetree het tydens die beweerde delik. Histories het die Suid-Afrikaanse reg hierdie probleem van “eiser-oortreding” hanteer deur gebruik te maak van die bestaande elemente van deliktuele aanspreeklikheid, veral die voorsienbaarheidsvereiste soos dit verskyn in die leerstuk van culpa of skuld. Die howe het dus die probleem aangespreek sonder om vaste reëls of ’n verweer te ontwikkel. Dit lei tot ’n relatief permissiewe benadering, waarvolgens eiser-boosdoeners dikwels in hul eise kan slaag.
Suid-Afrika se benadering is egter nou skynbaar verander deur Bhiya v Passenger Rail Agency of South Africa, waarin die Gautengse hooggeregshof in Pretoria ’n deliktuele eis verwerp het van ’n passasier wat sonder ’n geldige vervoerbewys onwettig gereis het, maar wat deur die nalatige optrede van die verweerder se personeel betrokke by die bedryf van die pendeltrein tydens daardie reis beseer is. Die hof verskaf twee redes vir die beslissing. Eerstens regverdig die hof die besluit deur die bestaande, voorsienbaarheid-gebaseerde benadering te gebruik. Tweedens het die hof bevind dat dit strydig met openbare beleid sou wees om die eis toe te laat. Daardeur skep die hof ’n bykomende en meer robuuste grond waarop sulke eise geweier kan word, geleë binne die element van onregmatigheid.
Hierdie nota kritiseer beide hierdie aspekte van die uitspraak. Die eerste grond van die besluit verdraai vorige gesag en is ondeursigtig oor die evaluerende uitsprake wat die hof maak. In besonders verdraai die hof die uitspraak van Innes HR in Farmer v Robinson Gold Mining Co Ltd, wat in 1917 die skuld-gesentreerde benadering gegrond het en steeds ons leidende gesag oor die probleem van eiser-oortreders is. Die Bhiya-saak teiken sulke eisers vir spesiale behandeling, net soos die Farmer-saak dit verwerp. Die hof se tweede grond, gebaseer op onregmatigheid, is hardhandig en versuim om belangrike kompleksiteite te bespreek. Dit is waar dat die onregmatigheidselement draai op oorwegings van openbare beleid soos dié wat deur die regter in die Bhiya-saak bespreek is. Haar redenasie het ook antesedente, beide in Suid-Afrika en op internasionale gebied. Nietemin voer die outeurs aan dat dit onregverdig teen die eiser in die Bhiya-saak inwerk. Die uitspraak slaag ook nie daarin om die grondslag te identifiseer waarop tussen waardige en onwaardige eise onderskei kan word nie. Ons voer aan dat die appèlhof ’n meer omsigtige benadering behoort te volg.

Boekbesprekings: M Dendy and C Loots: Herbstein and Van Winsen – The Civil Practice of the Superior Courts of South Africa

Boekbesprekings: M Dendy and C Loots: Herbstein and Van Winsen – The Civil Practice of the Superior Courts of South Africa

Author: ML Du Preez

ISSN: 1996-2207
Affiliations: University of Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2024, p. 612-615
https://doi.org/10.47348/TSAR/2024/i3a13

Abstract

None

Inclusive pre-sentencing reports for children who conflict with the law: Applying and executing section 71 of the Child Justice Act

Inclusive pre-sentencing reports for children who conflict with the law: Applying and executing section 71 of the Child Justice Act

Authors: Maryna Human, Leandré C Geoffrey and Theophilus Lazarus

ISSN: 1996-2118
Affiliations: PhD; School of Criminal Justice, University of South Africa; BA(Hons) MA PhD (Unisa); Senior Lecturer, Department of Criminology and Criminal Justice, University of Limpopo; PhD MNAN (USA); Adjunct Professor, Department of Psychology, Emory University, Registered Neuropsychologist (Health Professions Council of South Africa)
Source: South African Journal of Criminal Justice, Volume 37 Issue 1, p. 1 – 20
https://doi.org/10.47348/SACJ/v37/i1a1

Abstract

Despite the progressive nature of the Child Justice Act (CJA) to uphold the best interest principle of all children who come into conflict with the law, s 71(1) and (2) of the CJA that outlines the pre-sentencing evaluation reports required for sentencing, fail to meet and uphold this objective. This is of particular importance given the multi-complex and multi-faceted advancements in scientific findings regarding the development of criminal behaviour in children. This paper reviewed and concluded the following key aspects pertinent to the execution of pre-sentencing reports: (1) practitioners are not provided with clear guidelines specifying key factors that need emphasis in the pre-sentence reports; (2) practitioners are often inexperienced in child development (brain and psychological) processes and lack the requisite knowledge and skills in crime causation to compile the reports; and (3) the best interest principle is hampered by a severe staffing problem, heavy workloads, and tight timeframes governing the compilation and submission of reports.
This submission was primarily influenced by the findings from research that explored and subsequently developed an action plan for criminologists with a view toward specialisation in child justice. A literature review and analysis of pre-existing findings from the aforesaid research, coupled with reviews of academic literature from various academic scientific sources formed the basis of the arguments presented in this submission.