Afweging van oënskynlik samelopende onderhoudsvorderinge uit onderskeidelik die Wet op Onderhoud van Langslewende Gades en uit die gemenereg van ’n onderhoudsbehoewende weduwee of wewenaar met vermoënde kinders en die hiërargie van skuldenaars

by | Apr 27, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I2

Afweging van oënskynlik samelopende onderhoudsvorderinge uit onderskeidelik die Wet op Onderhoud van Langslewende Gades en uit die gemenereg van ’n onderhoudsbehoewende weduwee of wewenaar met vermoënde kinders en die hiërargie van skuldenaars

Author: JC Sonnekus:

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Professor in Privaatreg, Universiteit van Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 2, 2022, p. 213-245

Abstract

Since Roman law times and throughout the different phases of development of South African common law descendants have been held liable for the maintenance of needy ancestors if the alleged debtor is financially in a position to provide maintenance to the claimant. This legal duty founded in the objective norms of South African common law but not reflected in English common law at all, cannot be waived nor can the debtor distance himself from it as nothing more than an unwelcome moral obligation. This duty has never been abrogated by disuse or statutory intervention. There is no reason to excuse the potential debtors of this duty to the detriment of the public purse or the taxpayers. With the enactment of the Maintenance of Surviving Spouses Act 27 of 1990 the legislature never intended to displace the prevailing common-law position and to exchange the common-law duty of descendants with a duty resting on the estate of the deceased spouse to maintain the surviving spouse notwithstanding the fact that the descendants of the claimant are financially in a position to maintain the surviving spouse as their ascendant if it is proven that the latter is no longer in a position objectively to be self-proficient regarding her reasonable maintenance needs. To interpret the hierarchical position of these ostensibly competing claims as if descendants of the claimant are let off the hook owing to Act 27 of 1990 results in the unjustified enrichment of the liable descendants as primary debtors of the claimant at the expense of the legitimate beneficiaries according to the applicable laws of succession governing the administration of the deceased’s estate. The statutory claim against the estate of the first dying spouse is intended only as a last safety net to safeguard the objectively needy claimant from absolute destitution and from being compelled to live her last days in the proverbial gutter without even a roof over her head when there is no descendant who can be held liable. In this contribution the position in South African common law is revisited and compared with the comparable position in the European Continental legal systems that share the same fundamental principles as the South African common law derived from the shared Roman and Germanic heritage. It is concluded that lately judgments handed down by higher courts, including the constitutional court and supreme court of appeal, do not convince as to the level of mastery of the underlying legal principles. Some of these recent judgments seem to be premised on the wrong assumption that the primary duty for maintenance of a surviving spouse is no longer on her descendants but falls to the estate of the first dying spouse. As a consequence it results in a shameless disregard for the testamentary disposition of the testator and in the unintended enrichment of the estate of the claimant irrespective of whether the successful claimant will in reality outlive the actuarial calculated life expectancy or may remarry after a couple of months after which she will no longer be in need of maintenance at all because her new husband is then primarily responsible for her maintenance. Should she pass away in any of the sketched scenarios the residue of the erstwhile “maintenance” money that was paid as a lump sum will form part of her estate although it was never the intention of the legislature to provide an alternative set of principles governing the division of the estate of the first dying spouse in contravention of the principle of freedom of testation.

 

Is South African copyright law out of fashion? The problem with section 15(3A) of the Copyright Act 1978

by | Apr 27, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I2

Is South African copyright law out of fashion? The problem with section 15(3A) of the Copyright Act 1978

Author: S Karjiker

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Anton Mostert Chair of Intellectual Property Law, Professor in Mercantile Law, Stellenbosch University
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 2, 2022, p. 246-265

Abstract

In hierdie artikel toon die outeur dat kreatiewe persone, soos mode-ontwerpers, as gevolg van die omvang van die uitsondering in artikel 15(3A) van die Wet op Outeursreg 98 van 1978, en die daaropvolgende geregtelike interpretasie daarvan, by gebrek aan geregistreerde ontwerpersbeskerming of ’n eis weens onregmatige mededinging, geen effektiewe beskerming geniet om die kopiëring van hul skeppings te voorkom nie. Daar was ’n paar gevalle wat gepubliseer is, van beweerde kopiëring van Suid-Afrikaanse ontwerpers. Die voorstelle dat sodanige optrede ’n skending van outeursreg daarstel, toon gebrek aan begrip van artikel 15(3A). Trouens, die gebrek aan begrip van artikel 15(3A) van die wet dui daarop dat daar onvoldoende waardering is vir die impak en implikasies daarvan, vir die sogenaamde modereg. Artikel 15(3A) poog om die sogenaamde ontwerp-kopiereg-koppelvlak te reguleer. In die afwesigheid van ’n bepaling soos artikel 15(3A), sal kopieregbeskerming na industriële artikels uitgebrei word deur die industriële ontwerpe, of prototipes, waarop die artikels gebaseer is, te beskerm. As gevolg van die omvang en duur van beskerming wek daardie tipe beskerming ernstige kommer oor die sosiale koste van kopiereg op hierdie gebied, veral met betrekking tot artikels soos onderdele. Dit sal lei tot die skep van monopolieë ten opsigte van industriële artikels soos onderdele. Die bydrae bied ’n oorsig van die historiese ontwikkeling van die regulering van die ontwerp-kopiereg-koppelvlak, waarvan artikel 15(3A) die jongste voorbeeld is. Benewens ’n ontleding van die effek van artikel 15(3A), veral met betrekking tot die beskerming van mode, ondersoek die outeur in die artikel ook hoe die ontwerpkopiereg- koppelvlak in die Verenigde Koninkryk se Wet op Kopiereg, Ontwerpe en Patente van 1988 gereguleer word. Hoewel die wetgewer met artikel 15(3A) probeer om wesenlike bekommernisse aan te spreek, word deur die outeur aangevoer dat die bepaling te wyd is. Dit het tot gevolg dat skeppings wat wel een of ander vorm van beskerming verdien, nie die nodige beskerming kry nie, of selfs beskerming geweier word. Die situasie is onbevredigend en moet aangespreek word deur die skepping van ’n nuwe, outomatiese vorm van beskerming vir kreatiewe persone soos mode-ontwerpers. Hierdie beskerming behoort die vorm aan te neem van ’n ongeregistreerde ontwerpreg.

 

To hold or postpone? African states’ obligations in the context of elections during a pandemic

by | Apr 27, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I2

To hold or postpone? African states’ obligations in the context of elections during a pandemic

Author: L Chenwi

ISSN: 1996-2207
Affiliations:Professor of Law, University of the Witwatersrand
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 2, 2022, p. 265-282

Abstract

Verkiesings is ’n noodsaaklike deel van die Afrika-politiek en noodsaaklik vir die bevordering van demokrasie op die vasteland. Gevolglik beskerm streeksverdragreg (sowel as toepaslike internasionale standaarde) die reg om deur verkiesings aan die regering deel te neem, en daar is ook gepaardgaande verpligtinge wat state opgelê word. Verkiesings in Afrika kom egter voor verskeie uitdagings te staan en die Covid-19-pandemie het die situasie vererger. Wêreldwyd is state blootgestel aan en/of is gekonfronteer met die druk om óf die geskeduleerde verkiesings uit te stel óf om die verkiesings te hou, elk met sy eie uitdagings. Hoewel die besluit by die laas verkose regering van iedere staat berus om verkiesings tydens ’n pandemie te hou of uit te stel, word die besluit ook deur die Afrikastreeksverdragreg gereguleer. Dit is onlangs deur die Afrika hof vir menseregte (African court on human and peoples’ rights) bevestig. In hierdie bydrae oorweeg die outeur die verpligtinge van Afrika-state, soos vervat in die verdragsreg en bevestig deur die Afrika hof vir menseregte, in die konteks van verkiesings tydens ’n pandemie. Eerstens word die regserkenning en inhoud van die reg om vrylik aan die regering deel te neem deur verkiesings daargestel, met verwysing na ’n paar toepaslike standaarde van die Verenigde Nasies en ook Afrika-streekstandaarde. Tweedens word – en hier word swaar gesteun op die adviese (“advisory opinions”) van die Afrika hof vir menseregte oor die onderwerp – Afrika-state se verpligtinge oorweeg in die konteks van wanneer ’n besluit geneem word om verkiesings tydens ’n pandemie uit te stel of te hou, wanneer verkiesings tydens ’n pandemie gehou word, en in die konteks van die uitstel van verkiesings op grond van ’n pandemie. ’n Behoorlike begrip van state se verpligtinge is belangrik ten einde te verseker dat die hou van verkiesings tydens Covid-19 en die besluitneming oor die uitstel daarvan aan toepaslike regstandaarde voldoen. Die besluite wat in die verband geneem word mag nie inbreuk maak op toepaslike menseregte nie en ook nie die oppergesag van die reg in gevaar stel nie. Sodoende moet verseker word dat die onderliggende beginsels van die demokrasie en ook die verkiesingsintegriteit nie ondermyn word nie. Ook Afrika-state wat hul beroep op ’n demokratiese staatsbestel het ’n verpligting om gereeld verkiesings te hou. Tydens ’n pandemie moet toepaslike maatreëls getref word om die toepaslike menseregte te beskerm sonder om die integriteit van die verkiesing te ondermyn. Aangesien die uitstel van verkiesings neerkom op ’n opskorting van die reg van burgers om deur verkiesings aan die regering deel te neem, moet daar aan die vereistes van die internasionale reg insake menseregte voldoen word alvorens sodanige regte beperk mag word. Die besluit kan ook nie ter elfder ure deur die laas verkose regering van wie die mandaat om te regeer juis uitloop, geneem word sonder die toestemming van die meerderheid ander politieke akteurs nie.

 

Big data and the paradigmatic shift from passive insurer towards risk personalisation

by | Apr 27, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I2

Big data and the paradigmatic shift from passive insurer towards risk personalisation

Author: S Huneberg and K Berry

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Senior Lecturer, Department of Mercantile Law, University of Johannesburg; Attorney, Regulatory Manager. This study has also been submitted in partial fulfilment of the degree LLM in Commercial Law at the University of Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 2, 2022, p. 283-309

Abstract

“Groot data” gaan ’n merkbare impak op die versekeringsindustrie hê. Tradisionele versekering gaan merkbare veranderinge ondergaan as gevolg van die hoeveelheid inligting wat versekeraars nou tot hul beskikking het. Voorheen kon versekeraars grotendeels ’n passiewe rol in die voor-kontraktuele stadium van versekeringskontrakte speel. Polishouers het privaatheid geniet totdat al die nodige inligting om hul risiko te bepaal aan die versekeraar bekend gemaak is. Versekeraars se verhoogde toegang tot data gaan egter hierdie posisie drasties verander. “Groot data” mag lei tot die verpersoonliking van versekeringsdekking en meer billike risikobepaling vir voornemende polishouers. Die effek van “groot data” word in hierdie bydrae gedurende die verskeie stadiums van die versekeringsproduk se lewensiklus beoordeel. Vanaf bemarking en advertering, tot produkadvies, verkope en die bestuur van versekeringseise en klagtes – die effek wat “groot data” op elkeen van hierdie stadiums het, sal geanaliseer word. Die outeurs oorweeg met hierdie bydrae die effek wat “groot data” moontlik op die berekening van premies, die bepaling van die risiko van voornemende polishouers, sowel as openbaringsplig van die partye kan hê. Hierdie versekeringsaangeleenthede behoort beslis veranderinge te ondergaan as gevolg van die digitalisering van die industrie. As gevolg van die ontwikkelinge wat in hierdie verband in die Verenigde Koninkryk plaasvind, word die posisie in hierdie jurisdiksie ook oorweeg. Die voordele van “groot data” en data analise sluit in die verpersoonliking van versekeringsdekking, groter toeganklikheid en bekostigbaarheid (veral ten aansien van voorheen gemarginaliseerde individue en entiteite), verlaging van risiko en meer effektiewe hantering van versekeringseise. Hoewel “groot data” die manier waarop versekeraars besigheid doen verander, bestaan daar steeds ’n leemte in die reg. Die reg moet dus aanpas by veranderende omstandighede, veral om te verseker dat polishouers regverdig behandel word en dat toegang tot “groot data” nie deur versekeraars misbruik word nie. Daarom sal groot data ’n aansienlike rol speel in die versekeringsbedryf en kan nie geïgnoreer word nie. Hierdie artikel sal begin met die konseptualisering van groot data en die rol van groot data oorweeg deur die verskillende produk lewensiklus fases, en sal finaal geëvalueer word om vas te stel of regshervorming wel noodsaaklik sal wees in die lig van hierdie monumentale ontwikkelings.

 

Arbitration with the state in South Africa – possible, or not?

by | Apr 27, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I2

Arbitration with the state in South Africa – possible, or not?

Author: EC Schlemmer

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Professor of Law, University of the Witwatersrand, Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 2, 2022, p. 310-337

Abstract

Of ’n mens dit het oor plaaslike of internasionale arbitrasie, die vertroulikheid van arbitrasie word beskou as een van sy belangrikste eienskappe, veral in vergelyking met geskilbeslegting deur die howe. Geskilbeslegting by wyse van arbitrasie vind alleenlik plaas indien die partye daartoe ingewillig het: hulle stel self die arbiter(s) aan, bepaal die prosedure wat gevolg moet word, en bepaal watter regsreëls of -beginsels die arbiter moet toepas. Staatsgesag speel hier geen rol nie. Wanneer die staat (openbare liggame) egter een van die partye by die geskil is, mag vrae oor die legitimiteit van die arbitrasieproses ontstaan veral omdat daar beperkte staatstoesig is. Nieteenstaande die gebrek aan staatstoesig oor arbiters en arbitrasie het die Suid-Afrikaanse regering geredelik ingestem tot arbitrasie tussen buitelandse beleggers en die regering as ’n geskilbeslegtingsmeganisme in bilaterale beleggingsverdrae, en die regering (en in die breë, openbare liggame) sluit steeds arbitrasieklousules in kontrakte in, terwyl sekere wetgewing selfs voorsiening maak vir verpligte arbitrasie. Nadat die Suid-Afrikaanse regering sy beleid oor arbitrasie in verband met buitelandse beleggers en beleggingsverdrae as ’n geskilbeslegtingsmeganisme heroorweeg het, is die Wet op die Beskerming van Beleggings 22 van 2015 gepromulgeer wat nie meer arbitrasie tussen ’n (buitelandse) belegger en die regering toelaat nie, tensy daardie moontlikheid steeds ingevolge ’n bestaande beleggingsverdrag voortbestaan. Ingevolge die wet is die geskilbeslegting vir die buitelandse belegger nou beperk tot bemiddeling en litigasie in die plaaslike howe. Die wet maak wel daarvoor voorsiening dat arbitrasie tussen die regering en die tuisstaat van die belegger mag plaasvind mits die regering daartoe ingestem het en die belegger alle plaaslike remedies uitgeput het. Arbitrasie is egter steeds ’n moontlikheid in daardie gevalle waar die verhouding tussen die regering en ’n buitelander op ’n internasionale kommersiële transaksie neerkom of indien daar geen internasionale element by betrokke is nie, kan arbitrasie ingevolge die Arbitrasiewet plaasvind. Dit wil dus voorkom asof daar ’n teenstrydigheid in die regering se benadering tot arbitrasie is afhangende van die aard van die kontraktuele verhouding of wie die ander party by die ooreenkoms is en wat die bron van die geskil is. Wat hierdie teenstrydige benadering veroorsaak het, is nie heeltemal duidelik nie. Die staatspartye by ’n beleggingsverdrag kies immers bewustelik om aan buitelandse beleggers die opsie te gee om geskille by wyse van arbitrasie op te los, en daarmee is nou weggedoen. Hoe verskil internasionale kommersiële arbitrasie waarby die regering (’n staatsorgaan of openbare liggaam) betrokke is en wat steeds toelaatbaar is, van internasionale beleggingsarbitrasie? In die geval van arbitrasie uit hoofde van ’n beleggingsverdrag is die regering se betrokkenheid uit hoofde van ’n posisie van gesag terwyl dit nie noodwendig gesê kan word van ’n gewone kontraktuele verhouding nie. Die regsbeginsels ter sprake is ook verskillend. Indien dit aan ’n beleidsverandering toegeskryf word, lyk ook dit verdag. Die Suid-Afrikaanse regering huldig klaarblyklik nie ’n negatiewe beleidstandpunt oor internasionale kommersiële arbitrasie nie, maar dat daar versigtiger omgegaan word met die vertroulikheid van sodanige arbitrasie indien ’n staatsorgaan of openbare liggaam daarby betrokke is, is waar. Die Wet op Internasionale Arbitrasie 15 van 2017 bepaal dat indien ’n openbare liggaam by arbitrasie betrokke is, moet dit in die openbaar plaasvind, tensy die arbiter(s) anders besluit. Op plaaslike vlak ontstaan daar ook ’n aantal vrae: waarom sou sekere wetgewing arbitrasie as geskilbeslegtingsmiddel voorskryf selfs waar die regering of ’n staatsdepartement by betrokke is, maar dit is nie meer moontlik ten aansien van beleggingsgeskille nie? Die Arbitrasiewet sowel as die Wet op Internasionale Arbitrasie is bindend op openbare liggame. Beleggingsverwante geskille (behalwe in soverre ’n beleggingsverdrag dit nog toelaat) mag egter nie meer aan arbitrasie op sowel die internasionale as plaaslike vlak onderwerp word nie, maar geskille met betrekking tot plaaslike en internasionale kommersiële aangeleenthede, mag wel gearbitreer word. Wanneer ’n regering ’n beleggingsverdrag onderteken, stem dit tot arbitrasie tussen die belegger en die regering in – die staat stem egter ook daartoe in dat sy soewereine of regulatoriese handelinge deur internasionale arbitrasietribunale geëvalueer kan word. Dit word nou nie verder toegelaat nie maar indien ’n internasionale kommersiële geskil nie as ’n belegging beskou kan word nie, kan dieselfde regeringshandelinge wel deur ’n arbitrasietribunaal geëvalueer word? Daar skyn ’n inherente en onversoenbare teenstrydigheid te bestaan.

 

(Clan)destined for corruption: authority and accountability for intrusive intelligence practices

by | Apr 27, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I2

(Clan)destined for corruption: authority and accountability for intrusive intelligence practices

Author: H Taylor

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Research Associate, South African Institute for Advanced Constitutional, Human Rights, Public and International Law (SAIFAC), University of Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 2, 2022, p. 338-355

Abstract

Met hierdie artikel werp die outeur lig op die gebrekkige regulering van die Suid-Afrikaanse intelligensiedienste en die magsmisbruik wat dit moontlik maak maar ook waartoe dit bestem was. Die outeur belig die verband tussen statutêre gesag vir intelligensiepraktyke en die aanspreeklikheid van die intelligensiedienste. Met verwysing na grondwetlike beginsels beoog die outeur om die grondwetlike beredenering vir die vereiste dat die intelligensiedienste gevestig moet word en dat hul bevoegdhede deur nasionale wetgewing gekontroleer moet word, te verdedig. Die algemene beweegredes om waarde te heg aan die statutêre regulering van openbare mag is met buitengewone oortuigingskrag van toepassing op intelligensiebevoegdhede, omdat opdringerige metodes van intelligensieversameling nie slegs regte skend nie, maar dit heimlik doen. ’n Afwesigheid van statutêre regulasie maak hierdie bevoegdhede effektief onsigbaar: nóg die regmatige omvang nóg die wesentlike uitoefening van intelligensiebevoegdhede is maklik vasstelbaar of toeganklik. Dus is die deursigtigheid van statutêre regulasie ’n noodsaaklike, dog weliswaar onvoldoende, voorwaarde vir die aanspreeklikheid van die intelligensiedienste. As ’n vraagstuk van grondwetlike praktyk, identifiseer die outeur drie gebiede van onderregulering wat die intelligensiedienste daartoe in staat gestel het om op ’n onregmatige en ontoerekenbare wyse werksaam te wees: (a) die herstrukturering van die intelligensiedienste deur presidensiële proklamering; (b) die gebrek aan statutêre regulering van opdringerige intelligensiepraktyke; en (c) die ontoeganklikheid van reglemente wat klassifisering beheer. Om die verband tussen die gebrek aan statutêre regulering en die misbruik van intelligensiebevoegdhede toe te lig, maak die artikel gebruik van die bewyse van korrupsie in die intelligensiedienste wat blootgelê is ná onlangse hofsake, asook twee presidensiële ondersoeke, naamlik die hoëvlak-hersieningspaneel oor die staatsveiligheidsagentskap en die Zondo-kommissie van ondersoek na staatskaping.