Abstract

In Technology Corporate Management (Pty) Ltd v De Sousa het die vraag onder andere ter sprake gekom of die reël in die dikwels gekritiseerde Engelse saak Hollington v F Hewthorn & Co Ltd, bo en behalwe ’n skuldigbevinding in ’n strafsaak, ook van toepassing is op die bevindinge van ander tribunale. Die verhoorhof het, met ’n beroep op die Hollington-saak, beslis dat die bevinding van die Kommissie vir Versoening, Bemiddeling en Arbitrasie (meestal op Engels afgekort as die CCMA), dat die eerste respondent (De Sousa) se ontslag uit die diens van die eerste appellant (Technology Corporate Management (Pty) Ltd) (TCM) billik was, ontoelaatbaar was in die daaropvolgende siviele geding tussen De Sousa en TCM. Die verhoorhof het die eiser (De Sousa) se eis op die meriete gehandhaaf. Daarteen het TCM na die hoogste hof van appèl geappelleer.

Die hoogste hof van appèl, bestaande uit vyf waarnemende appèlregters, het by monde van waarnemende appèlregter Wallis bevind dat die verhoorregter gefouteer het wat die toepassing van die reël uit die Hollington-saak betref. Volgens die appèlhof moet die Hollington-reël streng beperk word tot skuldigbevindings in strafsake. Die verrigtinge in die KVBA was nie ’n strafverhoor nie en die bevinding van die tribunaal het dus buite bestek van die Hollington-reël geval. Derhalwe was die verwysing na die bevinding van die KVBA wél toelaatbaar in die daaropvolgende siviele saak tussen die genoemde partye.

Aangesien die hoogste hof van appèl bevind het dat die Hollington-reël nie van toepassing was op die onderhawige siviele saak nie, was die hof nie geroepe om oorweging te gee aan die afskaffing van die reël deur die uitoefening van die hof se inherente bevoegdheid om die gemenereg te ontwikkel nie. Enige uitlatings in die verband sou obiter dicta gewees het, wat nie bindend op laer howe sou wees nie. Alhoewel dit nie die geleentheid was om die Hollington-saak ter ruste te lê nie, is die hof se beslissing dat die reël in die saak streng tot skuldigbevindings in strafsake beperk moet word te verwelkom. Daar was in die verlede wel enkele sake waarin die uitbreiding van die Hollington-reël na ander tribunale se bevindinge goedgekeur is. Gelukkig het die hoogste hof van appèl se beslissing hierdie ontwikkeling gekelder.

Die appellant het ook geargumenteer dat die verhoorregter se optrede gedurende die verhoor die billikheid van die verhoor geskaad het. Die hoogste hof van appèl het dit nie nodig gevind om dié punt te beslis nie aangesien die hof eenparig op die meriete beslis het dat die appèl gehandhaaf moes word. Desnietemin het die hof sekere riglyne neergelê oor hoe ’n verhoorregter behoort op te tree om te verseker dat die verhoor in alle opsigte billik verloop. Die uitlatings is uiteraard alles obiter dicta, maar nietemin gesaghebbend aangesien dit deur die hoogste hof van appèl gemaak is.