Abstract

Ten einde ’n rente uitgawe wat voortspruit uit ’n skuldinstrument te kan aftrek, moet ’n belastingbetaler aan beide die vereistes van “in beoefening van ’n bedryf” en “die voortbrenging van inkomste” voldoen. Die beoefening van ’n bedryf-vereiste behels dat die belastingbetaler moet aantoon dat hulle ’n positiewe stap geneem het, nie bloot ’n passiewe rol vertolk nie. Ten einde aan die voortbrenging van inkomste-vereiste te voldoen, moet die belastingbetaler aantoon dat die uitgawe nou verwant is aan die voortbrenging van inkomste soveel so dat dit as deel daarvan geag kan word. Alhoewel die algemene aftrekkingsformule vereis dat die belastingbetaler ’n bedryf moet uitoefen en die uitgawe vir doeleindes daarvan aangegaan moes wees, vereis die spesiale reëls betreffende die aangaan en toevalling van rente, sowel as die insluiting en aftrekbaarheid van rente, soos vervat in artikel 24J van die Inkomstebelastingwet 58 van 1962, nie so ’n skakel nie.
Die belastingbetaler in Unitrans Holdings Ltd v CSARS ((A3094/2022) 2024 ZAGPJHC 3 (9 Jan 2024)) het probeer om meer as wat nodig was aan te toon om ’n aftrekking te eis, naamlik dat dit ’n bedryf as ’n geldskieter beoefen het, terwyl dit voldoende sou wees om aan te dui dat dit ’n bedryf, enige bedryf, beoefen het. Hierdeur het die belastingbetaler ’n risiko geloop om die geskil op die vraag van die beoefening van ’n bedryf te verloor, maar het eintlik die saak verloor omdat daar nie bewys is dat die rente-uitgawes aangegaan was in die voortbrenging van inkomste nie. Alhoewel die bedoeling om ’n wins te maak nie ’n vereiste vir die beoefening van ’n bedryf is nie, ontken die gebrek daaraan die doel van die voortbrenging van inkomste. ’n Direkte skakel tussen die uitgawe en die voortbrenging van inkomste word steeds vereis. Indien daardie skakel nie bestaan nie, of gebreek is, is die uitgawe nie aftrekbaar nie. Dit is ook die geval waar die uitgawe, soos in casu, bedoel is om belastingvrye inkomste voort te bring.
Die Suid Afrikaanse Inkomste Diens se voorneme om die praktyk te staak om rente-aftrekkings toe te laat op geleende geld wat teen ’n hoër of laer rentekoers herleen word, beklemtoon die belang van artikel 24J van die wet en die nakoming van die reëls daarvan.