Abstract

Dividend- of surplusstropery is een van die vele maniere waarop belastingbetalers hul belastingaanspreeklikheid kan uitskakel of aansienlik kan verlaag vergeleke met wat normaalweg verwag sou wees. ’n Belastingstelsel onderskei gewoonlik tussen die belasting op dividende en die op ander betalings wat verband hou met aandele. Alhoewel hierdie onderskeiding daarop gemik is om die negatiewe effek van ekonomiese dubbelbelasting te oorkom of te verminder, bied dit ook moontlikhede vir belasting-arbitrage, waar belastingbelastingbetalers en hul adviseurs uitkerings ten opsigte van aandele struktureer ten einde voordeel uit belastingkoersverskille te trek. Dividendstromingstrukture (dividend streaming) “stroop” ʼn maatskappy spreekwoordelik van sy wins deur middel van dividende op ʼn manier wat geen of baie min belastingaanspreeklikheid meebring. Daarteenoor onttrek kapitaalvoordeelstroming (capital benefit streaming) winste op ʼn belastingvriendelike manier uit wat onder normale omstandighede as dividende uitbetaal sou word. Die verlies aan belastinginkomste wat deur sulke skemas meegebring word is vanuit ʼn fiskale perspektief ongewens, en spesiale teenvermydingsmaatreëls word dikwels ingestel om die belastingbasis te herstel. Alhoewel vermydingskemas sekere kenmerke mag deel, hang die transaksies of reëlings wat gebruik word vir die onttrekking van dividende af van die tegniese kenmerke van elke belastingstelsel. Ons vergelyk die Suid-Afrikaanse, Australiese en Kanadese spesiale teenvermydingsreëls wat teen dividendstropery gemik is. Die oorkoepelende korporatiewe belastingstrukture in hierdie jurisdiksies verskil, maar tog is daar aansienlike ooreenstemming ten opsigte van die soorte skemas wat deur die reëls teen dividendstropery geteiken word, sowel as die regstellende belastingeffek sodra die reëls toegepas word. Die transaksie-eienskappe wat gebruik word om dividendstropingskemas te identifiseer waarop die spesiale teenvermydingsmaatreëls dan toegepas kan word, verskil egter in belangrike opsigte. Australië maak gebruik van die algemene teenvermydingsreël as ʼn primêre oplossing deur te bepaal dat sekere spesifieke dividendstropingskemas kwalifiseer as skemas vir die toepassing van die algemene reël. Daar moet steeds aan die oorblywende vereistes van die algemene teenvermydingsreël voldoen word, insluitend die vermydingsbedoeling. In Kanada is die spesifieke teenvermydingsbepalings dikwels gerig op transaksies met verwante partye, terwyl die algemene teenvermydingsreël as laaste uitweg gebruik word om transaksies aan te val wat nie aan die vereistes van spesifieke bepalings voldoen nie. Daarteenoor is die Suid- Afrikaanse spesifieke teenvermydingsbepalings geneig om op objektiewe, ietwat arbitrêre faktore staat te maak, in die meeste gevalle sonder om op die belastingpligtige se bedoeling ag te slaan. Soos die Kanadese benadering, kan die algemene teenvermydingsreël in Suid-Afrika ook toegepas word om belastingvermydingskemas te tref waar die spesifieke bepalings nie toegepas kan word nie. Ons stel verskeie verbeterings aan die Suid-Afrikaanse bepalings voor om die reikwydte van die dividendstropingsreëls uit te brei en hopelik ʼn einde te bring aan die kringloop van reaktiewe wetswysigings gevolg deur nog ʼn nuwe sarsie skemas.